Erazm z Rotterdamu, choć żył na przełomie XV i XVI wieku, to jego tezy i działalność do dziś są cenione przez wielu filozofów i nie tylko. Książę humanistów – jak go nazywano – twierdził, że ludzie są z natury dobrzy, a zło pochodzi z niewiedzy. Co jeszcze głosił Erazm i co warto o nim wiedzieć? Przekonajmy się!
Życie Erazma
Erazm z Rotterdamu, który tak naprawdę nazywał się Gerhard Gerhardson (nazywany także Geert Geerts) urodził się w Rotterdamie, prawdopodobnie w 1466 lub 1467 roku, choć nie jest to dokładnie potwierdzone. Wiemy jednak, że zmarł w 1536 roku w Bazylei i zasłynął jako wybitny filozof i renesansowy humanista. Był także filologiem, pedagogiem, propagatorem kultury antycznej, pisarzem, myślicielem chrześcijańskim, a nawet duchownym katolickim. Jego tezy jednak dla ówczesnego Kościoła były na tyle kontrowersyjne, że oskarżano go herezję.
Erazm nie miał zbyt szczęśliwej młodości. Był nieślubnym dzieckiem Margaret oraz Rogera Gerarda, który później został katolickim księdzem. Bardzo wcześnie, bo już w 1487 Erazm został sierotą i wstąpił do klasztoru augustianów, gdzie spędził 5 lat swojego życia, po czym w 1492 roku przyjął święcenia. Zaraz po święceniach opuścił klasztor na rzecz pracy jako sekretarz u biskupa Henryka von Bergen w Cambrai. Kilka lat później udał się do Paryża, a następnie do Anglii, gdzie poznał Tomasza Morusa oraz Johna Coleta, który zasłynął z własnego interpretowania Biblii i miał spory wpływ na poglądy Erazma. Ten zaś w 1506 roku uzyskał doktorat z teologii w Turynie. Warto również dodać, że Erazm przez większość swojego życia nie funkcjonował jako czynny duchowny. Bardzo wcześnie „zrzucił” szaty zakonne i kapłańskie i dopiero po 24 latach zwrócił się do ówczesnego papieża z prośbą o dyspensę.
Twórczość Erazma
Dzieła Erazma z Rotterdamu oscylowały głównie wokół przywar współczesnego mu społeczeństwa. W satyryczny sposób krytykował ludzkie słabości, takie jak przekupstwo, hipokryzja, a nawet nie bał się mówić głośno o rozwiązłym nieraz życiu kleru. Rozprawa, która najmocniej skupia się na tych kwestiach to oczywiście „Pochwała głupoty” – najsławniejsze jego dzieło i ceniona satyra na ówczesne społeczeństwo. W 1516 roku wydał Novum Instrumentum omne – pierwsze greckie wydanie Nowego Testamentu z łacińskim przekładem, który sam przygotował. W swoich bardzo odważnych tezach na tyle naraził się Kościołowi katolickiemu, że w 1559 roku papież Paweł IV zaliczył wszystkie jego dzieła do spisu ksiąg zakazanych, jednak sankcje te zostały złagodzone przez Sobór Trydencki.
Myśl i działalność Erazma
Można powiedzieć, że zależało mu na pewnego rodzaju reformie Kościoła katolickiego. Krytykował scholastykę, a nawet szydził ze średniowiecznych podręczników dla duchownych, kładąc nacisk na ewangeliczną prostotę i potrzebę czytania Pisma Świętego. Dlatego też dążył to przetłumaczenia Biblii na języki ojczyste. Wspomniany już, przygotowany przez Erazma przekład Nowego Testamentu „Novum Instrumentum omne” wzbudzał kontrowersje, ponieważ kwestionował niektóre doktryny katolickie. W pewien sposób utorował drogę Marcinowi Lutrowi, którego jak najbardziej popierał w jego reformatorskich dążeniach i przekonaniach. Nie zgadzał się jedynie z twierdzeniem Lutra, jakoby ludzie nie mieli posiadać wolnej woli. Mimo tego, że Erazm sądził inaczej, był cały czas zwolennikiem reform i powrotu zepsutego w jego mniemaniu Kościoła do prawdy Ewangelii.
Jeśli chodzi o poglądy polityczne Erazma to wyznawał przede wszystkim republikanizm i pacyfizm. Krytykował szlachectwo bez cnoty, snobizm, a także instytucję monarchii dziedzicznej. Zaś jego pacyfizm przejawiał się w krytyce wojny, którą uznał za sprzeczną z naturą człowieka.
